آسایش گرمایی چیست؟

آسایش گرمایی یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر رضایت، سلامت و بهره‌وری انسان در فضاهای ساختمانی است. این مفهوم، نه‌تنها به دمای محیط بلکه به ترکیبی از عوامل محیطی و شخصی بستگی دارد و درک آن نیازمند توجه به جنبه‌های فیزیولوژیکی، روانی و شرایط محیطی است. شناخت دقیق این مفهوم به طراحان، مهندسان و مدیران کمک می‌کند تا شرایط بهینه‌تری برای حضور افراد در فضاهای مختلف ایجاد کنند.

آسایش گرمایی در ساختمان چیست؟

آسایش گرمایی یک شرایط ذهنی است که از دمای محیط ابراز رضایت می‌کند و به عوامل بسیار زیادی بستگی دارد. بدن انسان را می‌توان به عنوان یک موتور حرارتی در نظر گرفت که در آن غذا، انرژی ورودی است. بدن انسان گرمای اضافی را به محیط آزاد می‌کند تا بتواند به کار خود ادامه دهد. به عبارت دیگر شرایطی که کسی در آنجا احساس گرمای بیش از حد یا سرمای بیش از حد نمی‌کند.

هنگامی که افراد از دمای محیطی ناراضی باشند، نه تنها یک خطر بالقوه برای سلامتی آن‌هاست، بلکه بر توانایی آن‌ها در عملکرد موثر، رضایت از کار، احتمال ماندن در آن محیط و غیره نیز تأثیر می‌گذارد. حرارت ایده‌آل محیط انسان را نمی‌توان مستقیماً اعلام کرده و بر حسب درجه بیان شود. همچنین نمی‌توان آن را با محدوده دمای قابل قبول و رضایت بخشی تعریف کرد. این یک تجربه شخصی است که به تعداد زیادی معیار وابسته است و می‌تواند از فردی به فرد دیگر در یک فضا متفاوت باشد.

به عنوان مثال، فردی که از پله‌ها در محیط سرد در حالی که کت می‌پوشد بالا می‌رود، ممکن است احساس گرمای بیش از حد کند، در حالی که فردی در پیراهن در همان محیط نشسته است ممکن است احساس کند که محیط خیلی سرد است.

مدیر بهداشت و ایمنی جهانی (HSE) پیشنهاد می‌کند که به عبارتی: یک محیط زمانی به «راحتی دمایی معقول» دست می‌یابد که حداقل ۸۰٪ از حاضران در آن محیط از نظر حرارتی راحت باشند. این بدان معناست که آسایش حرارتی را می‌توان با بررسی حاضران بررسی کرد تا مشخص شود آیا آن‌ها از محیط گرمایی خود ناراضی هستند یا خیر.

آسایش گرمایی از ترکیبی از عوامل محیطی و عوامل شخصی ناشی می‌شود:

فاکتورهای محیطی:

• دمای هوا

دمای هوایی که فرد با آن در تماس است، و با دماسنج هوای خشک اندازه‌گیری می‌شود.

• سرعت باد

سرعت هوایی که شخص با آن در تماس است (بر حسب متر بر ثانیه اندازه‌گیری می‌شود). هرچه هوا سریعتر حرکت کند، تبادل حرارت بین فرد و هوا بیشتر می‌شود و سرما بیشتر حس می‌شود.

• رطوبت نسبی

نسبت مقدار واقعی بخار آب در هوا و حداکثر مقدار بخار آب که هوا می‌تواند در آن دمای هوا نگه دارد، به صورت درصد بیان می‌شود. هرچه رطوبت نسبی بیشتر باشد، از دست دادن گرما از طریق تبخیر عرق دشوارتر می‌شود.

عوامل شخصی:

• تن پوش

لباس‌ها فرد را از مبادله گرما با هوا و سطوح اطراف و همچنین از دست دادن گرما از طریق تبخیر عرق باز می‌دارد. پوشاک مستقیما توسط فرد کنترل می‌شود. در حالی که عوامل محیطی ممکن است خارج از کنترل آن‌ها باشد.

• گرمای متابولیک یا سطح فعالیت

که به گرمای تولیدشده توسط فعالیت بدنی فرد گفته می‌شود. فردی که ساکن است نسبت به فردی که در حال ورزش است احساس خنکی می‌کند.

• سلامتی و بیماری

مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا که بر توانایی ما برای حفظ دمای نرمال بدن «37 درجه سانتی گراد» در مرکز تأثیر می‌گذارد.

عوامل موثر دیگر عبارتنداز: دسترسی به غذا و نوشیدنی، سازگاری (این می‌تواند در جایی که افت درجه حرارت در فضای باز و داخل ساختمان زیاد است دشوارتر باشد) و وضعیت سلامتی.

آسایش گرمایی را می‌توان با تعدادی از اقدامات مختلف کنترل یا تنظیم کرد:

• نظارت و کنترل محیط: (سیستم‌های خودکار یا کنترل شونده توسط کاربر، سیستم‌های فعال مانند گرمایش و سرمایش و سیستم‌های غیرفعال مانند سایه اندازی).
• تطبیق یا تعویض لباس: مشاغل می‌توانند به افراد اجازه دهند لباس‌های مختلف بسته به شرایط بپوشند. آن‌ها همچنین می‌توانند چیزهایی مانند اتاق‌های روپوش یا قفسه‌ها را تهیه کنند تا افراد بتوانند لباس خود را عوض کنند یا کت بپوشند و بر تن کنند. قانون طلایی لایه‌بندی لباس است برای تعویض راحت‌تر.
• تنظیم وظایف: به عنوان مثال، اجازه استراحت یا کاهش مدت زمانی که افراد در معرض شرایط و دمای خاصی قرار می‌گیرند.
• تهیه تجهیزات شخصی مانند پنکه‌های رومیزی.
• جداسازی افراد از منابع تولید حرارت و برودت بیش از حد. به عنوان مثال، قرار دادن تجهیزات تولید گرما مانند تجهیزات ICT در اتاق‌های جداگانه، عایق‌کاری لوله‌ها، جلوگیری از کشش‌های هوا و غیره. نکته: کشش‌های هوایی می‌توانند ناشی از اختلاف دمای سطح محیط باشد.

یکی از راه‌های مطمئن شدن از عدم تغیرات ناگهانی هوا استفاده از عایق‌بندی در دیوارها و سقف است. با عایق‌بندی می‌توان آسایش گرمایی را در یک حفظ کرد. ساندویچ پانل یکی از مصالحی است که می‌توان از آن برای عایق‌بندی ساختمان‌های صنعتی، تجاری، اداری و ویلا استفاده کرد و آسایش گرمایی را در آنجا بسته به میزان رضایت‌مندی حاضران تنظیم و حفظ نمود.

در نهایت، ایجاد و حفظ آسایش گرمایی نیازمند در نظر گرفتن مجموعه‌ای از عوامل محیطی مانند دما، رطوبت، و جریان هوا، و عوامل شخصی مانند نوع پوشش و سطح فعالیت بدنی است. استفاده از روش‌های کنترل هوشمند محیطی و مصالحی مانند ساندویچ پانل برای عایق‌بندی، نقش بسزایی در پایداری دمایی و افزایش رضایت ساکنان دارد. با انتخاب درست این روش‌ها، می‌توان محیطی با آسایش حرارتی پایدار و مؤثر برای کاربران فراهم کرد.